"Gazeta Wyborcza": Gniezno nie było pierwszą stolicą
Najstarszym piastowskim grodem byÅ‚ Giecz, a nie Gniezno. A gÅ‚ównym budowniczym paÅ„stwa Polan byÅ‚ nie Mieszko I, ale jego ojciec SiemomysÅ‚ - dowodzÄ… najnowsze badania poznaÅ„skich archeologów.
Kiedy powstały pierwsze grody piastowskie? - To sensacja. Historycy nie zdają sobie jeszcze w pełni sprawy ze znaczenia tych badań - komentuje prof. Tomasz Jasiński, mediewista z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.
- Odkrycia dużo zmieniają. Podręczniki się zdezaktualizowały - podkreśla prof. Andrzej Buko, dyrektor Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie.
Ostatnimi laty naukowcy coraz częściej "odmÅ‚adzajÄ…" paÅ„stwo polskie, nawet o 100 lat. PrzekonujÄ… ich do tego zaskakujÄ…ce wyniki kilkunastoletnich prac prowadzonych na terenie wczesnoÅ›redniowiecznych grodów w centrum Wielkopolski - kolebce paÅ„stwa polskiego. Z tzw. badaÅ„ dendrochronologicznych wynika, że to gród w peryferyjnym dziÅ› Gieczu (wieÅ› miÄ™dzy Poznaniem a WrzeÅ›niÄ…), a nie w Gnieźnie byÅ‚ pierwszÄ… siedzibÄ… rodu Piastów - czytamy w gazecie.
Dendrochronologia polega na odczytywaniu z przekroju drzewa daty jego Å›ciÄ™cia. Prof. Marek KrÄ…piec z Akademii Górniczo- Hutniczej w Krakowie stworzyÅ‚ dla dÄ™bu z Wielkopolski specjalnÄ… skalÄ™, która pozwala okreÅ›lić datÄ™ Å›ciÄ™cia drzewa nawet do 2 tys. lat wstecz. - Szerokość przyrostów drzewa jest zależna od klimatu. Sekwencje klimatyczne na przestrzeni lat sÄ… niepowtarzalne, ich zapis w postaci rocznych przyrostów to jak odcisk palca - tÅ‚umaczy prof. KrÄ…piec.
Badania dendrochronologiczne nie pozostawiajÄ… wÄ…tpliwoÅ›ci: gród w Gieczu zbudowano w latach 60. IX wieku - gród w Gnieźnie (dzieciom w polskich szkoÅ‚ach znany m.in. z legendy o Lechu, Czechu i Rusie) postawiono dopiero okoÅ‚o 940 roku. Historycy podkreÅ›lajÄ… jednoczeÅ›nie, że już przed 940 r. Gniezno mogÅ‚o odgrywać innÄ… rolÄ™ - miejsca pogaÅ„skiego kultu.
DziÄ™ki tym samym badaniom coraz wiÄ™cej wiemy o ksztaÅ‚towaniu siÄ™ paÅ„stwa pierwszych Piastów jeszcze przed przyjÄ™ciem chrztu. W latach 30. X w., gdy paÅ„stwo rzÄ…dzone byÅ‚o przez SiemomysÅ‚a, ojca Mieszka I (choć stuprocentowej pewnoÅ›ci co do tego ojcostwa historycy nie majÄ…), pod topór poszÅ‚y ogromne poÅ‚acie lasów w centralnej Wielkopolsce. Z dÄ™bowych bali zbudowano wtedy najważniejsze grody formujÄ…cego siÄ™ paÅ„stwa: Gniezno, Bnin i - być może - PoznaÅ„. Wiemy też teraz, że to SiemomysÅ‚, a nie Mieszko jako pierwszy rozpoczÄ…Å‚ ekspansjÄ™ terytorialnÄ…. Archeolodzy majÄ… dowody na spalenie i zniszczenie przez Piastów caÅ‚ej sieci grodów plemiennych poÅ‚ożonych miÄ™dzy ObrÄ… i BaryczÄ….
- Po dojÅ›ciu do wÅ‚adzy Mieszko I przebudowaÅ‚ grody zaÅ‚ożone przez ojca - m.in. ten na Ostrowie Lednickim. W latach 70. X wieku Mieszko przyÅ‚Ä…czyÅ‚ pas ziemi nadnoteckiej - waÅ‚y grodu w Santoku datowane sÄ… wÅ‚aÅ›nie na 970 r. W tej i kolejnej dekadzie mamy do czynienia z akcjÄ… scalania ziem paÅ„stwa i budowania nowych grodów na terenie caÅ‚ej Wielkopolski - mówi "Gazecie Wyborczej" dr MichaÅ‚ Kara z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Syn Mieszka BolesÅ‚aw Chrobry przyÅ‚Ä…czyÅ‚ prowincje wczeÅ›niej zhoÅ‚dowane: ÅšlÄ…sk, Kraków i Pomorze.