• home
• ->
• Historia - z. rozszerzony I

HISTORIA

IV etap edukacyjny – zakres rozszerzony

Cele ksztaÅ‚cenia – wymagania ogólne

I. Chronologia historyczna.

UczeÅ„ porzÄ…dkuje i synchronizuje wydarzenia z historii powszechnej oraz dziejów ojczystych; dostrzega zmienność i dynamikÄ™ wydarzeÅ„ w dziejach, a także ciÄ…gÅ‚ość procesów historycznych.

II. Analiza i interpretacja historyczna.

Uczeń analizuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w kontekście epok i dostrzega

zależnoÅ›ci pomiÄ™dzy różnymi dziedzinami życia spoÅ‚ecznego; rozpoznaje rodzaje źródeÅ‚; ocenia przydatność źródÅ‚a do wyjaÅ›nienia problemu historycznego; dostrzega wielość perspektyw badawczych oraz wielorakie interpretacje historii i ich przyczyny.

III. Tworzenie narracji historycznej.

UczeÅ„ tworzy narracjÄ™ historycznÄ… w ujÄ™ciu przekrojowym lub problemowym; dostrzega problem i buduje argumentacjÄ™, uwzglÄ™dniajÄ…c różne aspekty procesu historycznego; dokonuje selekcji i hierarchizacji oraz integruje pozyskane informacje z różnych źródeÅ‚ wiedzy.

 

TreÅ›ci nauczania – wymagania szczegóÅ‚owe

I.                  Starożytność.

1. Cywilizacje Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Uczeń:

1) charakteryzuje uwarunkowania geograficzne rozwoju cywilizacji na Bliskim i Dalekim Wschodzie;

2) porównuje formy ustrojowe i struktury spoÅ‚eczne w cywilizacjach bliskowschodnich;

3) rozpoznaje cechy charakterystyczne najważniejszych osiągnięć kulturowych cywilizacji bliskowschodnich oraz hinduskiej i chińskiej w zakresie architektury, sztuki, nauki i pisma.

2. Społeczeństwo, życie polityczne i kultura starożytnej Grecji. Uczeń:

1) charakteryzuje geograficzne uwarunkowania cywilizacji greckiej;

2) wyjaÅ›nia przemiany ustrojowe w Atenach i porównuje formy ustrojowe greckich polis;

3) rozpoznaje dokonania kulturowe Greków w dziedzinie architektury, rzeźby, teatru, literatury, filozofii, nauki i identyfikuje je z ich twórcami;

4) identyfikuje dziedzictwo kultury greckiej w dorobku kulturowym Europy.

3. Ekspansja w świecie greckim i rzymskim. Uczeń:

1) porównuje kolonizacjÄ™ greckÄ… z fenickÄ… w basenie Morza Åšródziemnego;

2) charakteryzuje wojny grecko-perskie i ekspansjÄ™ Aleksandra Wielkiego;

3) charakteryzuje ekspansję rzymską i wyjaśnia ideę imperium rzymskiego.

4. Społeczeństwo, życie polityczne i kultura starożytnego Rzymu. Uczeń:

1) charakteryzuje przemiany ustrojowe i społeczne w Rzymie republikańskim i w cesarstwie rzymskim;

2) porównuje niewolnictwo w Rzymie z wczeÅ›niejszymi formami niewolnictwa w Å›wiecie bliskowschodnim i greckim;

3) opisuje zmiany w położeniu religii chrześcijańskiej w państwie rzymskim (od religii prześladowanej, poprzez tolerowaną, do panującej);

4) prezentuje najważniejsze stanowiska historiografii dotyczące przyczyn upadku państwa rzymskiego;

5) rozpoznaje dokonania kulturowe Rzymian w dziedzinie prawa, literatury, nauki, architektury i techniki;

6) identyfikuje dziedzictwo kultury rzymskiej w dorobku kulturowym Europy.

 

II.               Åšredniowiecze.

1. Bizancjum i Zachód a Å›wiat islamu. UczeÅ„:

1) charakteryzuje kręgi kulturowe: łaciński, bizantyjski i arabski;

2) opisuje charakterystyczne cechy bizantyjskiego systemu politycznego;

3) wyjaśnia wpływ cywilizacji islamskiej na cywilizację łacińską i bizantyjską;

4) rozpoznaje najważniejsze osiągnięcia cywilizacji islamskiej w zakresie architektury, sztuki i nauki.

2. Europa wczesnego średniowiecza. Uczeń:

1) opisuje zasiÄ™g terytorialny, organizacjÄ™ wÅ‚adzy, gospodarkÄ™ i kulturÄ™ paÅ„stwa Franków;

2) charakteryzuje i porównuje ideÄ™ cesarstwa karoliÅ„skiego z ideÄ… cesarstwa Ottonów;

3) opisuje proces tworzenia siÄ™ paÅ„stw w Europie Zachodniej, z uwzglÄ™dnieniem najazdów Arabów, Normanów i WÄ™grów;

4) opisuje proces powstawania państw w Środkowo-Wschodniej Europie, z uwzględnieniem wpływu cywilizacji łacińskiej i bizantyjskiej;

5) charakteryzuje funkcjonowanie władzy, struktur społecznych i gospodarki w systemie feudalnym.

3. Europa w okresie krucjat. Uczeń:

1) wyjaśnia ideowe i polityczne przyczyny rywalizacji papiestwa z cesarstwem o zwierzchnictwo nad średniowieczną Europą;

2) charakteryzuje polityczne, społeczno-gospodarcze i religijne uwarunkowania oraz ocenia skutki wypraw krzyżowych do Ziemi Świętej i rekonkwisty;

3) opisuje charakterystyczne przejawy ożywienia społeczno-gospodarczego w Europie XI-XIII w.;

4) opisuje kierunki i charakter oraz konsekwencje najazdów mongolskich dla Europy Åšrodkowo-Wschodniej.

4. Polska w okresie wczesnopiastowskim. Uczeń:

1) prezentuje gÅ‚ówne stanowiska historiografii dotyczÄ…ce etnogenezy SÅ‚owian;

2) wyjaśnia uwarunkowania narodzin państwa polskiego i jego chrystianizacji;

3) opisuje rozwój terytorialny paÅ„stwa polskiego w X-XII w.;

4) rozpoznaje tendencje centralistyczne i decentralistyczne w życiu politycznym państwa polskiego w X-XII w.;

5) synchronizuje najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski i Europy w X-XII w.

5. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego. Uczeń:

1) wyjaśnia przyczyny polityczne i społeczno-gospodarcze oraz następstwa rozbicia dzielnicowego;

2) porównuje proces formowania siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwa stanowego w Polsce i w zachodniej Europie;

3) opisuje przemiany społeczno-gospodarcze na ziemiach polskich oraz ocenia społeczno-kulturowe skutki kolonizacji na prawie niemieckim;

4) charakteryzuje proces przezwyciężenia rozbicia politycznego ziem polskich, ze wskazaniem na rolÄ™ wÅ‚adców i KoÅ›cioÅ‚a;

5) synchronizuje najważniejsze wydarzenia z okresu rozbicia dzielnicowego i dziejów Europy.

6. Europa późnego Å›redniowiecza. UczeÅ„:

1) wyjaÅ›nia przyczyny kryzysu idei wÅ‚adzy uniwersalnej w Europie późnego Å›redniowiecza;

2) charakteryzuje przemiany spoÅ‚eczne i gospodarcze w Europie w późnym Å›redniowieczu;

3) opisuje zmiany na mapie politycznej Europy w XIV-XV w.;

4) charakteryzuje następstwa upadku cesarstwa bizantyńskiego i ekspansji tureckiej dla Europy.

7. Polska w XIV – XV w. UczeÅ„:

1) opisuje rozwój terytorialny paÅ„stwa polskiego w XIV-XV w.;

2) charakteryzuje rozwój monarchii stanowej w Polsce, uwzglÄ™dniajÄ…c strukturÄ™

spoÅ‚eczeÅ„stwa polskiego w późnym Å›redniowieczu i rozwój przywilejów szlacheckich;

3) wyjaÅ›nia miÄ™dzynarodowe i wewnÄ™trzne uwarunkowania zwiÄ…zków Polski z WÄ™grami i LitwÄ… w XIV-XV w.;

4) charakteryzuje i ocenia stosunki polsko - krzyżackie na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i kulturowej;

5) ocenia panowanie Piastów w dziejach Polski; ocenia politykÄ™ dynastycznÄ… Jagiellonów;

6) synchronizuje wydarzenia z dziejów Polski i Europy w XIV-XV w.

8. Kultura średniowiecza. Uczeń:

1) wyjaśnia uniwersalny charakter kultury średniowiecznej;

2) ocenia znaczenie włączenia ziem polskich do cywilizacyjnego kręgu świata zachodniego (łacińskiego);

3) identyfikuje dokonania kultury okresu średniowiecza w zakresie piśmiennictwa, prawa, filozofii, architektury i sztuki, z uwzględnieniem kultury polskiego średniowiecza.

---