• home
• ->
• Historia - z. rozszerzony II

 

I.                  Dzieje nowożytne.

 

1. Odkrycia geograficzne i europejski kolonializm doby nowożytnej. Uczeń:

1) charakteryzuje cywilizacje prekolumbijskie w Ameryce;

2) opisuje udziaÅ‚ poszczególnych paÅ„stw europejskich w podziale Nowego Åšwiata w XVI-XVIII w.;

3) ocenia wpływ odkryć geograficznych i ekspansji kolonialnej na życie gospodarcze i kulturowe Europy;

4) ocenia długofalowe konsekwencje wielkich odkryć geograficznych dla Ameryki, Azji, Afryki.

2. Europa w XVI-XVII w. Uczeń:

1) rozpoznaje charakterystyczne cechy renesansu europejskiego oraz wskazuje czoÅ‚owych twórców i ich dzieÅ‚a;

2) wyjaÅ›nia polityczne, gospodarcze, spoÅ‚eczne, kulturowe uwarunkowania i nastÄ™pstwa reformacji, opisujÄ…c gÅ‚ówne nurty i postaci; charakteryzuje reformÄ™ KoÅ›cioÅ‚a katolickiego;

3) opisuje mapÄ™ politycznÄ… i wyznaniowÄ… Europy w XVI w.;

4) wyjaśnia zmiany w sposobie funkcjonowania państw europejskich w epoce nowożytnej, z uwzględnieniem charakterystyki i oceny absolutyzmu francuskiego;

5) opisuje proces kształtowania się państwa moskiewskiego/rosyjskiego;

6)charakteryzuje gÅ‚ówne europejskie konflikty polityczne w XVI-XVII w., z uwzglÄ™dnieniem roli Turcji w Europie Åšrodkowo-Wschodniej;

7) wyjaśnia genezę i opisuje następstwa rewolucji angielskich;

8) analizuje przemiany kapitalistyczne w życiu gospodarczym Europy Zachodniej XVI-XVII w.;

9) opisuje przemiany w kulturze europejskiej w XVII w. i rozpoznaje gÅ‚ówne dokonania epoki baroku.

3. Rzeczpospolita w okresie renesansu i demokracji szlacheckiej. Uczeń:

1) opisuje i wyjaÅ›nia funkcjonowanie najważniejszych instytucji życia politycznego w XVI-wiecznej Polsce, w tym sejmików, sejmu, senatu i sejmu elekcyjnego; ocenia demokracjÄ™ szlacheckÄ…;

2) ocenia polskÄ… specyfikÄ™ w zakresie rozwiÄ…zaÅ„ ustrojowych, struktury spoÅ‚ecznej i modelu życia gospodarczego na tle europejskim oraz synchronizuje najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski w XVI w. z wydarzeniami europejskimi;

3) opisuje zmiany terytorialne państwa polsko-litewskiego i charakteryzuje stosunki z sąsiadami w XVI w.;

4) ocenia zmiany w relacjach polsko-litewskich w XVI w.;

5) ocenia kulturowÄ… rolÄ™ Polski w przeniesieniu wzorców cywilizacji zachodniej na obszary ruskie i litewskie;

6) ocenia sytuacjÄ™ wyznaniowÄ… na ziemiach Rzeczypospolitej w XVI w., w tym tolerancjÄ™ wyznaniowÄ… oraz uniÄ™ brzeskÄ…;

7) identyfikuje dzieła polskiego renesansu oraz ocenia dorobek polskiej myśli politycznej okresu odrodzenia i reformacji.

4. Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVII w. Ustrój, spoÅ‚eczeÅ„stwo i kultura. UczeÅ„:

1) opisuje zmiany terytorium Rzeczypospolitej w XVII w.;

2) opisuje gÅ‚ówne etapy konfliktów politycznych i militarnych Rzeczypospolitej ze SzwecjÄ…, paÅ„stwem moskiewskim/RosjÄ… i TurcjÄ… w XVII w.; wyjaÅ›nia ich nastÄ™pstwa;

3) charakteryzuje proces oligarchizacji życia politycznego Rzeczypospolitej;

4)wyjaÅ›nia przyczyny kryzysów wewnÄ™trznych oraz zaÅ‚amania gospodarczego Rzeczypospolitej w XVII w;

5) ocenia polskÄ… specyfikÄ™ w zakresie rozwiÄ…zaÅ„ ustrojowych, struktury spoÅ‚ecznej i modelu życia gospodarczego na tle europejskim oraz synchronizuje najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski w XVII w. z wydarzeniami europejskimi;

6) charakteryzuje sarmatyzm jako ideologię i styl życia polskiej szlachty; rozpoznaje dzieła sztuki polskiego baroku.

5. Oświecenie, absolutyzm oświecony i rewolucje XVIII w. Uczeń:

1) wyjaśnia polityczne, gospodarcze, społeczne, kulturowe uwarunkowania oświecenia europejskiego;

2) charakteryzuje gÅ‚ówne idee europejskiego oÅ›wiecenia i rozpoznaje jego gÅ‚ówne dokonania w myÅ›li politycznej, nauce, literaturze, sztuce i architekturze;

3) charakteryzuje absolutyzm oświecony na przykładach państw sąsiadujących z Rzeczypospolitą;

4) charakteryzuje program modernizacji Rosji i rosyjskÄ… ideÄ™ imperium;

5) charakteryzuje parlamentaryzm angielski i rewolucję przemysłową w Anglii;

6) porównuje przyczyny oraz charakter rewolucji amerykaÅ„skiej i francuskiej;

7) charakteryzuje specyfikę okresu jakobińskiego rewolucji francuskiej;

8) wskazuje najważniejsze zmiany na mapie politycznej Europy i Ameryki PóÅ‚nocnej w XVIII w. oraz wyjaÅ›nia ich przyczyny;

9) ocenia znaczenie rewolucji amerykańskiej i francuskiej z perspektywy politycznej, gospodarczej i społecznej.

6. Rzeczpospolita w XVIII w. Reformy oświeceniowe i rozbiory. Uczeń:

1) charakteryzuje politykę Rosji, Prus i Austrii wobec Rzeczypospolitej i wskazuje przejawy osłabienia suwerenności państwa polskiego;

2) charakteryzuje działania zmierzające do naprawy Rzeczypospolitej i walkę zbrojną o utrzymanie niepodległości w drugiej połowie XVIII w.;

3) charakteryzuje i ocenia dzieło Sejmu Wielkiego, odwołując się do tekstu Konstytucji 3 Maja;

4) opisuje i wyjaÅ›nia uwarunkowania wewnÄ™trzne i miÄ™dzynarodowe kolejnych rozbiorów Polski, a także analizuje zmiany granic;

5) prezentuje oceny polskiej historiografii dotyczÄ…ce rozbiorów, panowania StanisÅ‚awa Augusta Poniatowskiego i przyczyn upadku Rzeczypospolitej;

6) wyjaśnia specyfikę polskiego oświecenia; ocenia dorobek kulturowy okresu stanisławowskiego, z uwzględnieniem reformy szkolnictwa;

7) synchronizuje najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski w XVIII w. z wydarzeniami w Europie i w Stanach Zjednoczonych.

 

II.               Wiek XIX.

1. Europa napoleońska. Uczeń:

1) opisuje kierunki i etapy podbojów Napoleona; charakteryzuje napoleoÅ„skÄ… ideÄ™ imperium;

2) wyjaÅ›nia źródÅ‚a sukcesów i porażek Napoleona w polityce wewnÄ™trznej i zagranicznej;

3) wyjaśnia wpływ idei rewolucji francuskiej i wojen okresu napoleońskiego na zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze w Europie;

4) wskazuje przykÅ‚ady i wyjaÅ›nia przyczyny zaangażowania siÄ™ Polaków po stronie Napoleona;

5) charakteryzuje ustrój polityczny KsiÄ™stwa Warszawskiego;

6) charakteryzuje decyzje kongresu wiedeńskiego, z uwzględnieniem sprawy polskiej.

2. Europa i Stany Zjednoczone w epoce rewolucji przemysłowej. Uczeń:

1) charakteryzuje proces uprzemysÅ‚owienia paÅ„stw europejskich i Stanów Zjednoczonych;

2) charakteryzuje rozwój terytorialny, gospodarczy oraz przemiany spoÅ‚eczno – kulturowe w Stanach Zjednoczonych w XIX w.;

3) ocenia gospodarcze, społeczne, kulturowe i ekologiczne skutki rewolucji przemysłowej.

3. Ideologie XIX w. Uczeń:

1) charakteryzuje i porównuje ideologie: konserwatyzm, liberalizm, nacjonalizm, socjalizm utopijny, marksizm i anarchizm;

2) wyjaÅ›nia zwiÄ…zki pomiÄ™dzy ideologiami liberalnymi i nacjonalistycznymi a europejskimi ruchami niepodlegÅ‚oÅ›ciowymi i zjednoczeniowymi, omawia powstanie o niepodlegÅ‚ość Grecji, WiosnÄ™ Ludów, zjednoczenie WÅ‚och i Niemiec;

3) porównuje cele i charakter oraz ocenia polityczne i spoÅ‚eczno-gospodarcze skutki zjednoczenia WÅ‚och i Niemiec;

4) charakteryzuje różne formy zorganizowanej dziaÅ‚alnoÅ›ci robotników: zwiÄ…zki zawodowe, partie polityczne oraz wyjaÅ›nia proces demokratyzacji, z uwzglÄ™dnieniem przemian ustrojowych w Europie Zachodniej.

4. Walka o niepodległość Polski w okresie niewoli narodowej. Uczeń:

1) charakteryzuje i porównuje cele oraz metody polityki zaborców wobec spoÅ‚eczeÅ„stwa polskiego w okresie niewoli narodowej;

2) rozpoznaje działania społeczeństwa sprzyjające rozwojowi tożsamości narodowej;

3) wyjaśnia przyczyny, charakter i skutki powstań narodowych;

4) prezentuje oceny polskiej historiografii dotyczące powstań narodowych;

5) charakteryzuje koncepcje polityczno-społeczne Wielkiej Emigracji XIX w. i ich wpływ na życie polityczno-społeczne w trzech zaborach;

6) ocenia dorobek kultury polskiej XIX w. i jej wpÅ‚yw na ksztaÅ‚towanie siÄ™ tożsamoÅ›ci narodowej Polaków.

5. SpoÅ‚eczeÅ„stwo polskie w okresie zaborów w XIX w. UczeÅ„:

1) wyjaśnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny odmiennego rozwoju gospodarczego ziem polskich w trzech zaborach;

2) analizuje strukturę społeczeństwa w trzech zaborach, z uwzględnieniem mniejszości narodowych i wyznaniowych, w tym ludności żydowskiej;

3) wyjaÅ›nia przyczyny, charakter i skutki emigracji w XIX w. oraz ocenia aktywność politycznÄ…, militarnÄ… i kulturalnÄ… Polaków w Europie;

4) porównuje programy ruchu narodowego, ruchu ludowego oraz partii socjalistycznych;

5) charakteryzuje wydarzenia rewolucyjne 1905–1907;

6) porównuje dynamikÄ™ zmian gospodarczych i spoÅ‚ecznych na ziemiach polskich z przemianami europejskimi oraz synchronizuje wydarzenia z historii politycznej.

6. Europa i świat w XIX w. Uczeń:

1) charakteryzuje kierunki przemian społecznych i politycznych w państwach europejskich oraz w Stanach Zjednoczonych i w Japonii;

2) charakteryzuje system polityczny i społeczny imperium rosyjskiego na tle przemian w XIX-wiecznej Europie;

3) opisuje zasiÄ™g i ekspansjÄ™ kolonialnÄ… Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Rosji i Stanów Zjednoczonych;

4) analizuje polityczne, gospodarcze i spoÅ‚eczne przyczyny oraz nastÄ™pstwa podbojów kolonialnych paÅ„stw europejskich w Azji i Afryce;

5) charakteryzuje czynniki sprzyjające rozwojowi badań naukowych; rozpoznaje największe osiągnięcia nauki i techniki XIX w.;

6) rozpoznaje dorobek kulturowy XIX w.

---